Gamifikacja w edukacji – jak motywować uczniów poprzez gry?

Gamifikacja w edukacji to technika nauczania, która wykorzystuje elementy znane z gier do tego, by zwiększać zaangażowanie uczniów i poprawiać efektywność przekazywania wiedzy. Jak uczynić naukę bardziej dynamiczną, interaktywną i atrakcyjną dla dzieci i młodzieży? Poznaj podstawy i korzyści grywalizacji!

Podstawy gamifikacji w edukacji

Główny cel gamifikacji to sprawienie, żeby nauka była atrakcyjniejsza i bardziej angażująca dla uczniów, przy jednoczesnym zachowaniu poziomu merytorycznego. Ważne okazuje się wprowadzenie elementów takich jak systemy punktowe oraz poziomy i rangi, jakie mogą osiągać uczestnicy. Wszystko to sprawia, że dzieci mają większą motywację do nauki i czują satysfakcję z osiąganych postępów.

Nauczyciele powinni organizować uczniom angażujące wyzwania czy misje, które będą prowadzić ich do kolejnych celów, jednocześnie zapewniając nutę satysfakcjonującej rywalizacji z innymi. Aktywne uczestnictwo w zadaniach edukacyjnych sprawia, że nauka staje się efektywniejsza. Jak się do tego zabrać?

Anna Burek w artykule pt. Gamifikacja jako metoda wspierająca rozwój ucznia i proces dydaktyczny pisze, że „skuteczny proces gamifikacji powinien opierać się, jak każda gra, na jasno określonych zasadach, w które wprowadza uczniów nauczyciel będący jednocześnie także aktywnym i łatwo osiągalnym, zaangażowanym w bieżącą »zabawę« uczestnikiem działań”.

Autorka wymienia także elementy, które powinna uwzględniać grywalizacja. Należą do nich:

• jasno sformułowane zasady;
• współpraca uczestników;
• krótkoterminowe i częste cele;
• szybkie i systematyczne informacje zwrotne;
• system wynagradzania uczestników.

Korzyści, jakie niesie gamifikacja

Gamifikacja zwiększa motywację uczniów do nauki. Wprowadzenie elementów znanych młodym ludziom z gier sprawia, że czują oni większą satysfakcję, gdy zdobywają kolejne „poziomy” i podejmują ciekawe wyzwania. Grywalizacja zachęca ich także do samodzielnego odkrywania nowych informacji i zgłębiania interesujących ich tematów.

Kiedy uczniowie angażują się w zadania, wykorzystując mechanizmy znane z gier, łatwiej zapamiętują i utrwalają informacje. To dobry sposób na to, by zdobyta wiedza została z nimi na długo. Grywalizacja wymaga podejmowania decyzji, analizowania sytuacji i wykorzystywania nabytych informacji w praktyce. W efekcie dzieci umieją lepiej korzystać z tego, czego się nauczyły.

Ponadto gamifikacja wspiera rozwój umiejętności społecznych u uczniów. Wiele zadań wymaga od nich współpracy, a niektóre wprowadzają także elementy zdrowej rywalizacji. Dzięki temu dzieci uczą się pracy zespołowej, komunikacji, rozwiązywania problemów w grupie, a nawet radzenia sobie z porażkami. To doskonała okazja do nauki wcielania się w różne funkcje w zespole.

Praktyczne zastosowania gamifikacji

Jednym z najprostszych i najchętniej wykorzystywanych sposobów na zastosowanie gamifikacji są gry edukacyjne. Mogą to być zarówno gotowe aplikacje i programy stworzone z myślą o nauce, jak i gry opracowane przez nauczyciela na potrzeby konkretnej lekcji. W pracy pt. Gamifikacja „nowe” narzędzie dydaktyczne autorzy proponują również narzędzia to tworzenia quizów, np. „Quizizz” lub „Kahoot!”.

Narzędzia te pozwalają tworzyć własne testy lub korzystać z gotowych. Uczniowie dołączają do quizu poprzez udostępniony link, a następnie w określonym czasie odpowiadają na pytania. Po zakończeniu testu otrzymują informację o swoich wynikach, a nauczyciel może przeanalizować szczegółowe statystyki, identyfikując najtrudniejsze zagadnienia i obszary wymagające powtórzenia.

Gamifikację można zastosować również w ramach długoterminowych projektów klasowych. Przykładowo uczniowie mogą wcielić się w członków drużyn, których zadaniem jest uratowanie planety przed katastrofą ekologiczną. Za wykonanie poszczególnych zadań (np. rozwiązanie quizu o segregacji odpadów, przygotowanie plakatu o oszczędzaniu wody itd.) zdobywają punkty i odznaki.

Wszystkie zdobyte punkty zapisuje się na tablicy postępów, na której można śledzić postępy poszczególnych drużyn. Uczniowie pracują w grupach np. nad organizacją wspólnego sprzątania parku czy innych podobnych inicjatyw. W ten sposób uczą się przez realne działanie, rozwijają kreatywność, umiejętności współpracy i odpowiedzialność za środowisko.

Gamifikacja – wyzwania i rozwiązania

Wprowadzenie elementów gry do procesu nauczania może przynieść wiele korzyści, ale wiąże się też z pewnymi wyzwaniami. Należą do nich, np.:

• zachowanie równowagi między zabawą a nauką – nauczyciel powinien pilnować tego, aby dzieci nie zaczęły czerpać radości jedynie z elementów nawiązujących do gier, bo może to prowadzić m.in. do niezdrowej rywalizacji. Warto jasno określić cele edukacyjne i wpleść je w mechanikę gry w taki sposób, aby uczniowie czerpali satysfakcję ze zdobywania nowych umiejętności;
• dostosowanie gamifikacji do różnych stylów uczenia się – inkluzywność w edukacji jest niezwykle ważna, dlatego trzeba mieć na uwadze, że dzieci miewają odmienne potrzeby edukacyjne. Warto pomyśleć o jak najbardziej zróżnicowanych formach aktywności – nie tylko quizach, ale również projektach zespołowych czy wyzwaniach indywidualnych;
• regularna ocena efektywności – monitorowanie postępów uczniów pozwala zweryfikować, czy zastosowane metody rzeczywiście wspierają naukę. Można to robić np. poprzez analizę wyników quizów, indywidualne rozmowy z dziećmi czy obserwację ich zaangażowania w poszczególne aktywności.

Gamifikacja to dość nowoczesne i zwykle skuteczne narzędzie stosowane w edukacji, jednak należy pamiętać, że wymaga starannego zaplanowania. Warto też pamiętać, że technika nie oznacza rezygnacji z tradycyjnych metod nauczania, lecz jest ich uzupełnieniem.

Zależy Ci na innowacyjnych i angażujących sposobach nauki? Dołącz do Nauczyciel TV, poszerzaj swoje kompetencje i zdobywaj certyfikaty!